78/52: Hitchcock’s Shower Scene (2017) belgeselinden sonra Alexandre O. Philippe, bu sefer korku/bilim kurgu türünün kült yapımı Alien (Yaratık, 1979) filminin derinliklerine inmeyi vaat ediyor. Memory: The Origins of Alien (2019) belgeseli ile yaratığın fikir tohumlarının daha yeni atıldığı zamana kadar giderek filmin bütün ilham kaynaklarını gözler önüne seriyor.
Alien, seri film olmasına rağmen ilk filme odaklanılıyor. Zaten bütün seriden 95 dakikalık süreçte detaylı bahsetmek pek mümkün değil. 78/52 belgeseli, nasıl duş sahnesine odaklanan bir amaçla çekilmişse Memory’nin amacı da aslında Alien’ın doğuş sürecini irdelemek. Bu açıdan Alexandre O. Philippe’in belgeselcilik mantığını takdir etmek gerektiği kanaatindeyim. Belli bir döneme odaklanmak daha detaylı bir perspektife ulaşmamızı sağlar. Zira içerdiği alt başlıklar ve zaman dilimi arttıkça hap bilgilerle yetinmek zorunda kalırız. Ama yönetmenin zaman zaman dağıldığını ve bu niyetinden uzaklaşmış olduğunun altını çizmek gerekir.
Yapımın büyük bir kısmında Alien’ın yaratıcısı ve filmin senaristi Dan O’Bannon’a ve Alien’ı tasarlayan H.R. Giger’a ağırlık veriliyor. Bu noktada ikisinin de esinlendiği diğer yapıtlara değiniliyor. Ressam Francis Bacon’dan H. P. Lovecraft’a, 50’lilerin bilim kurgu filmlerinden çizgi romanlara ve mitolojiye kadar uzanan geniş bir ilham kaynağının harmanlanması üzerinde duruluyor. O’Bannon’ın senaryosunu kabul ettirmekteki sancılı sürecinden bahsedilirken dolayısıyla laf John Carpenter ve Walter Hill’e kadar uzanıyor. Senaryo Ridley Scott’ın önüne geldiğindeyse işin rengi değişiyor ve yapım sürecine odaklanmaya başlıyoruz. Scott’ın titizlikle çalışması hatta filmin büyük bir çoğunluğunda kameranın arkasına bizzat kendisinin geçtiği gibi detayların üzerinde duruluyor.
Yapım sürecinde detaylı bahsedilen Alien’ın göğsü parçalayarak çıkan versiyonunun (chestburster) işlenmesinden sonra film çözümlenmeye çalışılıyor. Vietnam’dan soğuk savaşa, kadın hareketinden sınıf farklılıklarına kadar pek detaylı olmasa da bir takım savlar ortaya atılıyor. Tabii bunların hepsi Alien’ın kökeni ile bağlantılı olmasına rağmen zaman zaman odak noktasını kaybederek bazen bir yapım belgeseline bazen de filmi analiz etmeye çalışan küçük bir derse dönüşüyor.
Belgeselde oyunculardan Tom Skerritt, Veronica Cartwright, John Hurt’ün röportajlarına yer veriliyor. Sigourney Weaver ve Ian Holm’u ise sadece filmden gösterilen kesitlerde görebiliyoruz. Özellikle Ripley’e hayat veren Weaver’ın eksikliği yoğun bir şekilde hissediliyor ve maalesef tanık olduklarından mahrum kalıyoruz. Filmin yönetmeni Ridley Scott’ın yanı sıra Roger Corman ve Gary Sherman gibi yönetmenlerin de Alien’ın yapım öncesine dair konuşmaları yer alıyor. Fakat belgeseldeki bazı röportajların eski olduğunu da hatırlatalım. John Hurt ve Dan O’Bannon vefat ettiklerinden dolayı onların eski söyleşilerinin eklenmesi doğalken Ridley Scott’ın belgesele birebir katılmaması biraz tuhaf kaçıyor açıkçası. “Filmin yönetmenini ikna edemediler mi?” sorusunu sorduruyor. Yapımda Alien’ın Türkiye’de de yayınlanan 9 DVD’lik özel setinde yer alan The Beast Within: The Making of ‘Alien’ isimli yapım belgeselindeki söyleşilerden faydalanılmış. 2 saat 58 dakikalık gayet detaylı bir çalışma olan bu DVD ekstrasını izleyince Memory belgeselinin değeri de düşüyor. Alien’ın hayran kitlesi yüksek, kült bir film olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda belgeselden beklenti haliyle artıyor ve fanlar için pek de doyurucu bir çalışma olmadığını bu noktada belirtmek lazım.
38. İstanbul Film Festivali’nin Cinemania bölümden gösterilen Memory: The Origins of Alien, özellikle Alien serisini sevip doğuş süreciyle ilgili bilgi sahibi olmayan izleyici kitlesine daha çok hitap ediyor. Ama yine de Alexandre O. Philippe’in çabasını takdir etmek lazım. Çünkü DVD ekstraları içinde kaybolmadan beyaz perdede bu tarz sinema belgesellerini izlemek gayet keyifli. Yönetmenin bundan sonraki çalışmasının The Exorcist üzerine bir belgesel olduğunu da hatırlatalım.
KÜNYE / IMDB: 7,2
Yönetmen ve Senarist: Alexandre O. Philippe
Oyuncular: Tom Skerritt, Veronica Cartwright, Gary Sherman, Roger Corman, Diane O’Bannon, Ben Mankiewicz, Clarke Wolfe
Müzik: Jon Hegel
Görüntü Yönetmeni: Robert Muratore
Kurgu: Chad Herschberger
Ülke: ABD
