Korku – bilimkurgu türünde eserler veren Fransız yazar Maurice Renard’ın kaleme aldığı “Les Mains d’Orlac” kitabı 1922 yılında yayınlandı. Dört kez sinemaya aktarılan romanın iki uyarlamasından bahsedeceğim. Alman yapımı Orlacs Hände (1924) ve Amerikan yapımı Mad Love (1935) filmleri, aynı konuyu farklı açılardan incelemesi bakımından klasik korku sineması tarihinde önemli yapımlar arasında yer alıyor.
Orlacs Hände (The Hands of Orlac, 1924)
Dışavurumcu (Ekspresyonist) Alman Sinemasının önemli yönetmenlerinden Robert Wiene, daha çok Das Cabinet des Dr. Caligari (1920) filmiyle bilinir. Orlacs Hände filmi de aynı akım içerisinde değerlendirebileceğimiz bir sessiz korku filmi. Akımın en bilinen örneklerine nazaran çarpık, bozuk görsel detaylar minimuma indirilerek doğallık ön plana çıkarılmış. 1910’larda başlayıp 1920’lerde revaçta olan ve 1930’lar ile sürecini tamamlayan “Dışavurumculuk”, sonrasında kara film ve korku filmi gibi türlerin içerisinde sadece görsel bir unsur olarak yer almıştır.
Orlacs Hände filmi, ünlü bir piyanist olan Paul Orlac’ın tren kazasında ellerinin zarar görmesi ile idam edilmiş katil Vasseur’un ellerinin ona nakledilmesi sonucunda yaşananları anlatıyor. Mesleğinden ötürü onun için elleri hayati önem taşımaktadır ve bilinci yerinde olmadığından Orlac’ın eşi Yvonne onun adına bir karar alır. Ne olursa olsun bu ameliyat gerçekleşmeli ve Orlac, yeni elleriyle eski hayatına devam etmelidir. Ameliyat başarılı geçer ama Orlac değişmiştir. Elleri adeta ruhuna ve zihnine hükmetmektedir. Eskisi gibi piyano çalamaz. Çok sevdiği eşiyle arasındaki bağın somut delili olan alyansı parmağına uymaz. İnci gibi el yazısı bile değişmiştir. Bunlar yeni ellerinin sadece görünen sonuçlarıdır. Zihni ise karmakarışıktır, içindeki öldürme ve zarar verme isteğinin sebebi ise bir katilin ellerine sahip olmasıdır. Bu ellerle ne eşine dokunabilir ne de sanatını icra edebilir ama cinayet işlemek için idealdir. Hem de ortada ölü Vasseur’un parmak izlerinin olduğu bir katil dolaşıyorsa, Orlac’ın katil zanlısı olmaması imkansızdır.
Sessiz dönem korku sinemasının önemli ismi Conrad Veidt’in Paul Orlac’ı canlandırması filmin en önemli artılarından. Das Cabinet des Dr. Caligari filminde de Cesare’ı canlandıran Veidt’in yer aldığı diğer sessiz korku filmlerine de göz atmanızı tavsiye ederim. Nispeten küçük bir rolü olmasına rağmen filmin korku unsuruna büyük katkı sağlayan Fritz Kortner’da ayrıca dikkat çekiyor. Orlacs Hände’in sessiz bir korku filmi olduğunu göz önünde bulundurmak gerektirdiğini ve dolayısıyla oyunculukların tiyatral (teatral) olduğunu da hatırlatmakta fayda var.
KÜNYE / IMDB: 7,1
Yönetmen: Robert Wiene
Senaryo: Louis Nerz, Maurice Renard
Oyuncular: Conrad Veidt (Paul Orlac), Alexandra Sorina (Yvonne Orlac), Fritz Kortner (Nera), Fritz Strassny (Orlac’ın Babası), Hans Homma (Doktor Serral)
Müzik: Henning Lohner (1998 versiyonu) Paul Mercer (2008 versiyonu)
Görüntü Yönetmeni: Günther Krampf, Hans Androschin
Ülke: Almanya
Orlacs Hände (1924) Fragman
Mad Love (1935)
F.W. Murnau ve Paul Wegener gibi Alman Sinemasının önemli isimlerinin yanında çalışan Karl Freund, daha çok görüntü yönetmeni olarak bilinir. Yönetmen olarak çok az eseri olmasına rağmen Amerika’da çektiği The Mummy (1932) ve Mad Love (1935) filmleri korku sineması adına önemli çalışmalardır.
Mad Love filmi, Orlac yerine doktor karakterine odaklanıyor. Orlac’ın eşi Yvonne bir korku tiyatrosunda oyunculuk yapmaktadır. Doktor Gogol ise her oyunu aşık olduğu Yvonne’ı görebilmek için izlemiştir. Fakat Yvonne’ın, eşi Stephen Orlac için oyunculuğu bırakacağını öğrenince çılgına döner ama elinden hiçbir şey gelmez. Sevdiği kadına sahip olamayan Doktor Gogol, oyun için hazırlanan balmumu heykelini satın alarak evinde bir köşeye koyup aşkını taze tutmaya devam eder. Fakat kader Doktor Gogol ile Yvonne’ı tekrar bir araya getirecektir. Orlac, bir tren kazası geçirir ve ellerini kaybetme riski vardır. Yvonne pek hoşlanmasa da mesleğinde başarılı olan Doktor Gogol’dan yardım istemek zorunda kalır. Başarılı geçen ameliyat sonrasında Orlac, yeni ellerine kavuşur ama artık eski Orlac değildir. Çünkü elleri “Katil Rollo”nun elleridir. Doktor Gogol ise Yvonne’ı elde edebilmek için bu durumu kendi lehine çevirebilmek adına elinden geleni yapacaktır.
Hem Dışavurumcu Alman Sinemasına aşina olan hem de görüntü yönetmenliğinden gelmenin avantajını filme yansıtan Karl Freund’un Mad Love’ı, Orlacs Hände’e nazaran daha iyi bir korku filmi olduğunu söylemek mümkün. Ruh sağlığı bozuk bir bilim adamının çılgın aşkını ön plana çıkaran yapımda Peter Lorre, donuk bakışlarıyla M (1931) filmindeki performansına yakın bir oyunculuk sergiliyor. Klasik dönem korku filmlerinde Doktor Frankenstein’ı canlandıran Colin Clive ise Stephen Orlac karakterine hayat veriyor.
Orlacs Hände ve Mad Love filmlerinden sonra yine aynı konuyu işleyen The Hands of Orlac (1960) ve ABD yapımı Hands of a Stranger (1962) versiyonları da çekilmiştir. Organ nakli veya vücuttaki bir uzvun kaybedilmesiyle ilgili sayısız korku filmi üretilmiştir. İnsanın bedenindeki bir eksikliği veya kendine ait olmayan bir organla yaşamaya çalışmak gibi travmatik bir olayın, korku filmine dönüşmesi kadar doğal bir şey yoktur. Zaten korku filmlerinin çoğu; travmalardan, yaşanmış ve yaşanması olasılık dahilinde olan kabuslarımızdan ortaya çıkmaz mı?
Yönetmen: Karl Freund
Senaryo: Florence Crewe-Jones, Guy Endore, P.J. Wolfson, John L. Balderston, Maurice Renard
Oyuncular: Peter Lorre (Doktor Gogol), Frances Drake (Yvonne Orlac), Colin Clive (Stephen Orlac), Ted Healy (Reagan), Sara Haden (Marie), Edward Brophy (Rollo), Keye Luke (Doktor Wong), May Beatty (Françoise),
Müzik: Dimitri Tiomkin
Görüntü Yönetmeni: Chester A. Lyons, Gregg Toland
Kurgu: Hugh Wynn
Ülke: ABD
