1940’larda dikkat çeken kara filmlere imza atan Robert Siodmak’ın yönetmenliğini yaptığı The Spiral Staircase (Döner Merdiven, 1946) seri katil temalı bir gerilim filmi. Sinematografik olarak kara filmi andıran bir görselliğe sahip olduğundan “horror noir” türüne de dahil edenler mevcut. Aynı durum Cat People (1942) ve The Seventh Victim (1943) gibi filmlerde de söz konusu ve The Spiral Staircase’in görüntü yönetmenliğini üstlenen Nicholas Musuraca’nın usta işi ışık-gölge kontrastı kullanımı bu üç yapımda da dikkat çeker. Siodmak’ın karamsar dili ile Musuraca’nın keskin gölgelerini birleştiren The Spiral Staircase’in kara filmi anımsatmaması adeta olanaksız gibidir.
Engelli kadınları öldüren bir seri katili anlatan filmin başrolünde konuşma engelli Helen karakteri vardır. Daha açılışta bir cinayete şahit oluruz ama katilin sadece tek gözünü görürüz. (katili gösteren bu ayrıntı plan aslında yönetmen Siodmak’ın gözüdür) “Katil kim” hikayesi olarak başlayan filmin asıl gerilim noktası sıranın Helen’a ne zaman geleceğidir. Filmin başında görünen polis memuru geri plana atılarak Warren malikanesine odaklanılır. Hasta Bayan Warren ve iki oğlunun yanı sıra evin çalışanlarının yaşadığı bu malikanede bir huzursuzluk olduğu bellidir. Kasabada yaşanan cinayetler, Helen’ın seri katilin kurbanlarına uyan profiliyle birleşince Bayan Warren, çok sevdiği Helen’ı korumak maksadıyla evden uzaklaştırmaya çalışır. Ama katilin Helen’dan vazgeçmeye niyeti yoktur.
Film boyunca seri katilin gözlerine, siyah yağmurluğuna, ayakkabılarına ve deri eldivenine odaklanılır. Katili finale kadar saklayarak “giallo”ya yakın bir duruş sergiler. The Spiral Staircase, ilginç bir şekilde kara film ve giallo unsurlarını tek potada eritmeyi başarır, hem de bu türlerin varlığından haberi olmadan. Bu yönüyle öncül bir giallo (proto giallo) olduğunu söyleyebiliriz.
Gerilimli bir seri katil filmi olmasının yanı sıra Helen’ın konuşamamasının altındaki nedenler ve onun yaşamını nasıl etkilediği de dramatik bir biçimde işlenir. Ailesini kaybettiği gün şoka girip bir daha konuşamayan Helen’ın hastalığı fiziksel değil psikolojiktir. Ayna karşısında konuşurken nasıl göründüğüne bakması ve evlendiğini düşlediği sahneler, neşeli görünen Helen’ın travmatik hayatının bir göstergesidir. Sadece mimik ve jestlerle karakteri canlandıran Dorothy McGuire’in kariyerinin başlarında olmasına rağmen başarılı bir oyunculuk sergilediğini de eklemek gerekir.
Günümüz korku-gerilim filmlerinde sıklıkla kullanılan, artık klişe haline gelmiş detayların 1946 tarihli bir filmde işlenmesi türün sevenlerini memnun edecektir. Kötü adamın çarpık bakış açısından kurbanı izlemek, rüzgardan açılan pencereler, giysi dolabına saklanan katil… gibi türün olmazsa olmazları ustalıkla kotarılıyor. Ethel Lina White’ın “Some Must Watch” romanından uyarlanan The Spiral Staircase filminin, orijinali kadar başarılı olmasa da 1975 yılında sinema, 2000’de ise TV filmi olarak yeniden çevrimlerinin olduğunu hatırlatalım.
KÜNYE / IMDB: 7,5
Yönetmen: Robert Siodmak
Senaryo: Mel Dinelli, Ethel Lina White
Oyuncular: Dorothy McGuire (Helen), George Brent (Profesör Warren), Ethel Barrymore (Bayan Warren), Kent Smith (Doktor Parry), Rhonda Fleming (Blanche), Gordon Oliver (Steve Warren), Elsa Lanchester (Bayan Oates), Rhys Williams (Bay Oates), Sara Allgood (Hemşire), James Bell (Polis Memuru)
Müzik: Roy Webb
Görüntü Yönetmeni: Nicholas Musuraca
Kurgu: Harry Gerstad, Harry Marker
Ülke: ABD
