Western, savaş ve kara film gibi şiddetin ve acımasızlığın kol gezdiği türdeki yapımlarda kamera arkasına geçen Samuel Fuller, Pickup on South Street (Cenup Sokağı, 1953) ile anti kahramanlardan oluşan karakterlerle bir soğuk savaş gerilimini işliyor. Richard Widmark ve Jean Peters’ın başrolde yer aldığı filmde, oyunculuğu ve canlandırdığı karakterle belleklere kazınan Thelma Ritter’ın “En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu” dalında Oscar’a aday olduğunu ekleyelim.
Hapisten yeni çıkmış yankesici, son işine çıkan kurye, mezarı için para biriktiren bir muhbirin; komünistler ve polislerle yollarının kesişmesini anlatan film, casusluk temalı yapımlara göre farklı bir yol izliyor. Küçük suçlar işleyen 3 karakteri mercek altına alıp, polis ve komünistleri arka plana atıyor. Ayrıca ana karakterler, casuslardan bihaber ve vatan-millet kaygısı ile hayatlarını sürdüren insanlar da değiller. Ama kendi mesleklerinin kaba tabirle raconu doğrultusunda hareket ederler. Hikayeden çok karakterlerin ön plana çıkması ve hepsinin kendine has bir mesajı olması, yaşadıkları küçük karanlık dünyanın bir kara filme dönüşmesini sağlıyor.
Skip McCoy, yankesicilikten girdiği hapisten yeni çıkmıştır. Eğer bir daha suç işlerken yakalanırsa bu sefer müebbet hapisle sonuçlanacaktır. Ama Skip, kendine hakim olamaz ve mesleğini icra etmeye devam eder. Metroda bir kadının çantasından cüzdanını çalar ve kendini tehlikeli bir sürecin tam ortasında bulur. Çaldığı cüzdanda komünistlerin hükümetten sızdırdığı mikrofilm vardır. Hem polis, hem de komünistler onun peşine düşerken bir yandan da ikili oynadığını düşündüğü Candy ile garip bir aşk hikayesinin pençesine düşer.
Yankesici Skip, kurye Candy ve muhbir Moe, aslında izleyicinin kolaylıkla özdeşleşebileceği meslek gruplarına sahip bireyler değiller. Ama herkes kendi anti kahramanlığının sebebinin itirafında bulunur. Yan rol olmasına rağmen Moe’nun dileği en sarsıcı olandır. Bütün gayesi kimsesizlerin mezarlığına gömülmemektedir. Hayattan ümidini keserek layık olduğunu düşündüğü mezarın hayalini kurmaktadır. Denilenin aksine o bir muhbir değil, sadece hızlı bilgiye ulaşılmasını sağlayan bir aracıdır. Candy ise pis işlerden, kuryeliğe transfer olmuştur. Ama gizli kapaklı ve tehlikeli bir hayat sürmekten usanmıştır. Biraz hatır biraz da para için bu işe kalkışmıştır. Son olarak Skip ise küçüklüğünden beri yankesicilik yapmaktadır ve tek bildiği meslek budur. Yalnızdır ve kendisi haricinde kimseye güvenmemektedir. 3 karakter de büyük hırslı hayaller kurmaz sadece hayatta kalmak için çabalamaktadır.
Film, vatanseverlerin hayatını anlatmadığı gibi hainleri de başrole taşımaz. The Men Who Made the Movies: Samuel Fuller (2002) adlı belgeselde yönetmen, Pickup on South Street hakkında çok önemli bir detaya değinir. Polis, Skip’te olduğunu bildiği mikrofilmi ister ama Skip onda olmadığını iddia eder. Polis “İşbirliği yapmazsan Stalin’e atom bombasını veren hainler kadar suçlu olacaksın.” der ve Skip onlara şöyle cevap verir: “Don’t wave the goddamn flag” yani “Lanet olası bayrağı sallama” der. FBI Başkanı J. Edgar Hoover bu cümleye karşı çıkar ve filmden tamamen kaldırılmasını ister. Ama yapımcı Darryl F. Zanuck’un zorlamasıyla biraz yumuşatılarak “Are you waving the flag at me?” yani “Bana bayrak mı sallıyorsun?” olarak değiştirilir. 1947 yılında başlayan ve ancak 1991 yılında biten Soğuk Savaş döneminde yumuşatılarak da olsa bu tarz bir cümlenin kullanılabilmesi Fuller’ın cesaretinin bir örneğidir. Ama finaliyle klasik casusluk temalı ve komünizm karşıtı filmlerle aynı mesajı verir. Hiçbir gerçek Amerikalı ucunda para da olsa komünist casuslara boyun eğmez. Ayrıca Skip ile Candy arasındaki aşk hikayesinin de biraz zorlama olduğunu söyleyebiliriz. Gerçek veya sahte olsa da aşk ve tutkunun var olmadığı bir kara film, o dönem izleyicisi için pek makul sayılmayabilirdi. Ama Skip ile Candy’nin hikayesinin altı biraz daha doldurabilirmiş.
Brooklyn Köprüsü’ne bakan bir kulübede yapılan çekimler ile göze hitap eden film, gerilimli asansör sahnesiyle de izleyiciyi heyecanlandırmayı başarıyor. Criterion Collection’a da dahil edilen Pickup on South Street, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Film Arşivi tarafından koruma altı alınan filmler arasına girmiştir. Robert D. Webb’in yönetmenliğini yaptığı James Brolin, Jacqueline Bisset ve Claire Trevor’un oyuncu kadrosunda yer aldığı 1967 tarihli The Cape Town Affair (Casuslar Mücadelesi) adlı yeniden çevriminin olduğunu da son olarak hatırlatalım.
KÜNYE / IMDB: 7,8
Yönetmen: Samuel Fuller
Senaryo: Samuel Fuller, Dwight Taylor
Oyuncular: Richard Widmark (Skip McCoy), Jean Peters (Candy), Thelma Ritter (Moe Williams), Murvyn Vye (Dan Tiger), Richard Kiley (Joey), Willis Bouchey (Zara), Milburn Stone (Dedectif Winoki)
Müzik: Leigh Harline
Görüntü Yönetmeni: Joseph MacDonald
Kurgu: Nick DeMaggio
Ülke: ABD
